Co pod parkiet – grunty i masy

Dobry, stabilny podkład gwarantuje sukces parkieciarski. Specjalista, jakim jest parkieciarz, musi rozpoznać, czy jastrych nadaje się do przyklejenia posadzki drewnianej i podjąć odpowiednie decyzje. Jeżeli podkład jest niestabilny, nierówny i posiada inne wady eliminujące go do zabudowy parkietem, wówczas należy zastanowić się jak dalej postępować. Do podjęcia ważnych decyzji, czy naprawiać jastrych, czy zastąpić do nowym, niezbędna jest jednak wiedza i doświadczenia, a także cały wachlarz rozwiązań technologicznych. Specjalistyczne gruntówki i masy pod posadzki drewniane w pewnym zakresie pozwolą wyeliminować niektóre wady podkładów.

Gruntowanie podkładu

Miarodajnym czynnikiem dla trwałości wielowarstwowej konstrukcji podłogi jest trwałość i siła wzajemnego wiązania między elementami konstrukcyjnymi podłoża. W tym przypadku także środki gruntujące muszą zostać wciągnięte w to zagadnienie. Środki gruntujące, jako część wiązania międzywarstwowego, nie zostały powołane tylko do poprawienia przyczepności, lecz także do rozwiązywania często bardzo złożonych problemów związanych z naprawą uszkodzonych lub w dużej części zniszczonych starych podkładów.

Środki gruntujące powinny:

• Związać pozostałości pyłu.
• Penetrować podłoże / podkład.
• Wzmacniać warstwę wierzchnią podłoża / podkładu.
• Zredukować higroskopijność podłoża / podkładu.
• Poprawić właściwości klejenia.
• Być chemicznie neutralne dla podłoża / podkładu oraz warstwy wierzchniej.
• Służyć jako blokada przed wilgocią niezależnie od rodzaju i stanu podłoża / podkładu, względnie warstwy nałożonej.

Produkty gruntujące muszą być również dyfuzyjne, ponieważ paroszczelne podłogi (PCV, linoleum) prowadzą do osłabienia właściwości środka gruntującego wskutek pojawienia się wilgoci. Gruntowanie ma również za zadanie impregnację podłoża przed pochłanianiem wody z mas szpachlowych lub klejów dyspersyjnych. Zbyt raptowne odejście wody tak z masy szpachlowej, jak i z kleju, może doprowadzić do utraty ich właściwości. Nie należy również tych prac wykonywać na nagrzanym słońcem podłożu lub w pełnym słońcu.

Do dyspozycji mamy następujące środki gruntujące:

• Wodne dyspersje polimerowe (D).
• Wodne lub rozpuszczalnikowe sztuczne żywice (S).

Każdy z tych środków jest odpowiedni dla ograniczonego obszaru stosowania. Na razie nie istnieje uniwersalny środek gruntujący, który mógłby spełnić wymagania wszystkich systemów.

Największą grupą środków gruntujących stanowią grunty wodne na dyspersji polimerowej. Ogromne postępy zostały dokonane przy żywicach reakcyjnych, natomiast rozpuszczalnikowe żywice reakcyjne nie przedstawiają dzisiaj większej wartości, przede wszystkim ze względu na dużą szkodliwość środowiska. W przeważającej mierze zastępowane są one przez systemy na bazie wody.

Środki gruntujące na bazie rozpuszczonych sztucznych żywic używane są dzisiaj tylko tam, gdzie ich stosowanie jest wysoce uzasadnione i nie może z powodów technicznych zostać zastąpiony środkiem ekologicznym.

Środki gruntujące wszystkich typów sprawdzane są, czy spełniają następujące właściwości:

• Zdolność do poprawy siły przyczepności.
• Wytrzymałość na rozciąganie przy zginaniu.
• Wytrzymałość na nacisk.
• Głębokość penetracji.
• Współczynnik wchłaniania wody.

Wybór odpowiedniego gruntu zależy od rodzaju prac i podłoża / podkładu. Podkłady i podłoża, które podlegają gruntowaniu, można podzielić na dwie grupy:

• Podłoża/ podkłady higroskopijne - beton, jastrychy (cementowe, anhydrytowe), tynki, drewno, gips, itp.
• Podłoża / podkłady niehigroskopijne - metale, tworzywa, asfalt, szkło, ceramika.

Przy podłożach / podkładach cementowych należy zwrócić uwagę, że na ich powierzchni bardzo często występują słabe, niestabilne obszary, które są bardzo chłonne. Przy podłożach / podkładach asfaltowych, które łatwo rozpuszczają się w rozpuszczalnikach nie należy stosować gruntów syntetycznych. Ponadto, w tym przypadku, należy się liczyć z wydłużonym czasem schnięcia gruntu.

Przygotowanie i wylewanie mas samopoziomujących

Podkład pod okładziny posadzkowe, w tym również parkiet, należy wyrównać masą szpachlową lub wyrównawczą. Masę szpachlową lub wyrównującą należy tak nanieść, żeby z podłożem związała się w sposób trwały i mocny, nie pękała i przyjmowała nacisk. Na jastrychach, na których masa szpachlowa lub wyrównująca wiąże się w sposób nie wystarczający, np. jastrych magnezjowy lub anhydrytowy, należy stosować odpowiednie gruntowanie.

Parkieciarz powinien dążyć do odpowiedniego wyrównania podłoża. Dla tych celów stworzono masy, które w całej rozciągłości znalazły techniczne zastosowanie w budownictwie, a dokładnie w branży parkieciarskiej i posadzkarskiej.

Rozróżnia się następujące rodzaje mas:

• Masy szpachlowe.
• Masy wygładzające.
• Masy niwelujące.
• Masy wypełniające.

Aby nazwy te uregulować językowo i zróżnicować pojęciowo, przyjęto niniejszym pojęcia dla wyrównania podłoża. Wskutek tego wyrównanie podłoża będzie zróżnicowane:

• Szpachlowanie do 3 mm.
• Wygładzanie od 3 mm.
• Niwelowanie od 8 mm.
• Wypełnianie od 8 mm.

Szpachlowanie polega na wygładzeniu jastrychu o szorstkiej powierzchni. Do tego celu używa się najczęściej drobnoziarnistej masy szpachlowej.

Wygładzanie polega na naniesieniu masy wyrównującej o grubości powyżej 3 mm. Zasadniczo przyjmuje się minimalną grubość wylewek samopoziomujących pod parkiet na 3 mm, związane jest to z łatwością oderwania się cieńszej warstwy od podłoża w wyniku "pracy" parkietu. Poza tym, przy stosowaniu klejów dyspersyjnych, część wody z kleju jest pochłaniana przez podkład, a następnie w okresie wiązania się kleju oddawana z powrotem poprzez drewno do otoczenia. Cienka warstwa masy szybko staje się zawilgocona w wyniku przenikania w nią wody z kleju. Pokryta parkietem, szczególnie o grubości 22 mm, którego wyklejenie wymaga większej ilości kleju, traci możliwość szybkiego oddania wody w trakcie reakcji fizycznej, czyli jej odparowywania. Masa zaczyna wówczas tracić swoje właściwości i ulega skruszeniu.

Niwelowanie, wypełnianie - dotyczy większej grubości nakładania warstwy wyrównującej. Warstwy wypełniające i niwelujące wykonywane są masami wolnymi od naprężeń wewnętrznych lub produktami specjalnymi, które uzupełniane są dodatkową ilością piasku kwarcowego. Poza tym do tej grupy należą masy wypełniające, którymi wypełnia się dziury w jastrychu lub większe nierówności w obszarze schodów.

Aby uzyskać trwałe podłogi masy muszą spełnić następujące warunki:

• Wyrównać podłoże / podkład.
• Gwarantować zawartość i trwałość górnej warstwy podkładu (podkładu bezpośredniego).
• Zapewniać wewnętrzną zwartość i trwałość nałożonej warstwy.
• Umożliwiać prawidłową i trwałą przyczepność masy do podłoża / podkładu.
• Stworzyć optymalnie równą, zamkniętą i higroskopijną warstwę powierzchni górnej nałożonej warstwy.
• Gwarantować kompatybilność z klejami i posadzką.

W praktyce wymaga się mas, które w wyniku hydratacji i schnięcia w krótkim czasie wiążą się z podłożem / podkładem i go wzmacniają. Masy te muszą być zdolne do przyjęcia wszystkich znajdujących się w handlu klejów.

Właściwości istotne do oceny mas:

Rozlewność i plastyczność (określają one przebieg pracy i jej wydajność).

Czas schnięcia i twardnienia (ma wpływ na przebieg i wydajność pracy).

Równa, zamknięta (nie porowata) i higroskopijna powierzchnia (daje możliwość zaoszczędzenia kleju i poprawia pewność wyklejenia większej powierzchni podłogi).

Odporność na nacisk i zarysowania, wodę i spilśnienie (określają przydatność mas).

Używane w budownictwie, w tym przypadku posadzkarstwie i parkieciarstwie, masy mają postać proszku, który na budowie mieszany jest z wodą. Wymieszana masa musi być wolna od zbitych grudek proszku, homogeniczna (o jednorodnej konsystencji), którą rozprowadza się na podłożu / podkładzie metalową kielnią wygładzającą lub tak zwaną raklą przy większych powierzchniach.

Przed przygotowaniem masy należy sprawdzić warunki panujące na budowie i tak: jeżeli temperatura jest niska, a masa ma być wylana w większej grubości - należy mieszać proszek z minimalną, zalecaną przez producenta, ilością wody. W temperaturach wyższych i na mocno higroskopijnych posadzkach można masę mieszać z większą, zalecaną ilością wody.

UWAGA: należy zawsze zapoznać się ze wskazówkami producenta.

Na większych budowach masy mieszane są w specjalnych automatycznych mieszalnikach, a następnie podawane pompą kolbową lub ślimakową na miejsce, gdzie są wylewane. Aby masy te po stwardnieniu uzyskały gładką, równą, zamkniętą powierzchnię muszą wykazywać się wysokimi właściwościami do samowygładzania. Obok tej zalety, równie ważne jest, aby masa możliwie szybko uzyskała stopień suchości, który określa przydatność masy do wyklejenia posadzki. Mówi się wtedy, że masa uzyskała dojrzałość do ułożenia posadzki. Najpewniejsze w użyciu są produkty, które w równym stopniu można stosować do cienkich, jak i grubych warstw oraz niehigroskopijnym podłożu, jak np. asfalt, czy pokryty epoksydem beton.

Wadą wielu mas szpachlowych jest tendencja do ich pękania przy grubych warstwach. Wynikiem tego jest kumulacja i często nie dający się kontrolować przebieg naprężeń wewnętrznych masy. Szczególnie niekorzystne jest to, jeżeli rysy i pęknięcia pokażą się po kilku dniach lub dopiero wtedy, jak już posadzka została ułożona. Przy szerokich i głębokich rysach dochodzi również do łódkowania krawędzi powierzchni lub do odchodzenia częściowego od podłoża warstwy masy szpachlowej. Takie szkody uniemożliwiają dalsze prace. Po wyschnięciu masy należy ją przeszlifować, aby uzyskać szorstkość i odpowiednią chłonność powierzchni, co poprawi przyczepność gruntów i kleju. Ważne jest również sprawdzenie różnic wysokość jastrychu w przyległych pomieszczeniach, aby uniknąć progów. Miejsca takie mogą być podstawą do późniejszych reklamacji.

UWAGA: należy pamiętać, że słaby, piaszczysty, o bardzo niskiej wytrzymałości jastrych, ani przez gruntowanie, ani szpachlowanie, wygładzanie czy niwelowanie nie zostanie naprawiony. jastrych musi być wystarczająco zwarty, mocny, twardy i wytrzymały, by można było na nim wylać masę i/lub kleić posadzkę drewnianą.

Tekst, którego Autorem jest Pan Jarosław Kurnikowski, ukazał się piśmie Profesjonalny Parkiet Nr 5-6/498-499/2009.